Składnia orzeczenia czasownikowego przy wyrażeniach typu ‘pierwszy i drugi zawodnik’
Lingvistikos tyrimai
Piotr Zbróg
Jan Kochanowski University in Kielce, Poland
Publikuota 2015-10-25
https://doi.org/10.15388/RESPECTUS.2015.28.33.14
PDF

Reikšminiai žodžiai

składnia czasownika
ekwiwalent podmiotu szeregowego

Kaip cituoti

Zbróg, P. (2015) “Składnia orzeczenia czasownikowego przy wyrażeniach typu ‘pierwszy i drugi zawodnik’”, Respectus Philologicus, 28(33), pp. 143–153. doi:10.15388/RESPECTUS.2015.28.33.14.

Santrauka

W języku polskim istnieją wyrażenia typu pierwszy i drugi zawodnik, ten i ów, taki lub inny, złożone z przymiotników, liczebników lub zaimków, stanowiących określenia rzeczowników. Interesujące będą te z nich, które w zdaniu wchodzą w dwustronną relację składniową z orzeczeniem czasownikowym. Jak wynika z obserwacji, niektóre z takich ciągów są dystrybucyjnymi ekwiwalentami podmiotu szeregowego z uwagi na referencję oraz składnię. Mimo iż konstytuuje je singularny rzeczownik oraz szereg przymiotnikowy, taki ciąg, podobnie jak podmiot szeregowy, odsyła często przynajmniej do dwóch referentów w rzeczywistości pozajęzykowej oraz dopuszcza wystąpienie dostosowania ad formam i/lub ad sensum czasowników. Zwyczaj dostosowania formy osobowej jest w polszczyźnie niejednokrotnie rozchwiany. W artykule omówiono wybrane zagadnienia dotyczące cech budowy oraz wymagań składniowych tych spośród ciągów, które zachowują się w zdaniach podobnie jak szeregi rzeczownikowe w funkcji podmiotu. Analizy przeprowadzono na podstawie obserwacji obszernego materiału, wyekscerpowanego z licznych źródeł. Uwzględniono także aspekty historyczne badanego zjawiska, począwszy od fazy staropolskiej. Na podstawie analiz ilościowych i jakościowych, opracowano wzory dostosowania składniowego czasownika przy różnego typu ciągach złożonych z szeregowego określnika oraz singularnego rzeczownika we współczesnym języku polskim. Tak sformułowane reguły mogą znaleźć się wprost w wydawnictwach poprawnościowych, kodyfikujących współczesną normę językową.

PDF

Atsisiuntimai

Nėra atsisiuntimų.