Kategoria pokolenia w polskich badaniach językoznawczych (stan obecny i perspektywy)
Lingvistikos tyrimai
Marek Ruszkowski
Jan Kochanowski University in Kielce, Poland
Publikuota 2015-04-25
https://doi.org/10.15388/RESPECTUS.2015.27.32.14
PDF

Reikšminiai žodžiai

pokolenie
wariantywność generacyjna polszczyzny
metody ilościowe

Kaip cituoti

Ruszkowski, M. (2015) “Kategoria pokolenia w polskich badaniach językoznawczych (stan obecny i perspektywy)”, Respectus Philologicus, 27(32), pp. 147–155. doi:10.15388/RESPECTUS.2015.27.32.14.

Santrauka

Artykuł porusza zagadnienie badania języka w aspekcie pokoleniowym. Rzeczownik „pokolenie” występuje w języku polskim od XIV wieku. Obecnie przypisuje się mu kilka znaczeń: 1) ogniwo w łańcuchu genealogicznym; 2) zależność kulturowa, oparta na dziedziczeniu tradycji; 3) jednostka miary, według której na przykład każde stulecie przemija w rytmie trzech pokoleń; 4) zjawisko rówieśnictwa; 5) grupa osób, które ukształtowane zostały przez wspólne doświadczenia, związanych postawami i wartościami. W badaniach językoznawczych pokolenie rozumie się jako ‘grupę ludzi będących mniej więcej w tym samym wieku; generację’. Zakłada się, że pamięć językowa, znajomość językowych konwencji, umiejętność dostrzeżenia niuansów we własnym języku stanowi jedyne w swoim rodzaju lokalne, niepowtarzalne i trudne do wyuczenia dziedzictwo kulturowe, które – mimo większych lub mniejszych modyfikacji – jest przekazywane z pokolenia na pokolenie. Modyfikacje te powodują, że język różnicuje się generacyjnie, a zasadniczą rolę w tej dyferencjacji odgrywa wiek. Analiza różnic w mowie pokoleń pozwala na ustalenie kierunku, charakteru, tempa, mechanizmu i przyczyn zmian językowych. Na ogół badacze koncentrują się na różnicach fonetycznych, leksykalnych i morfologicznych między językiem przedstawicieli odmiennych generacji. Ważnym elementem badań językowego zróżnicowania pokoleń powinny być wskaźniki ilościowe, które pozwalają zweryfikować i zobiektywizować niektóre sądy, szczególnie te formułowane intuicyjnie. Są one jednak wykorzystywane zbyt rzadko. Niektóre z nich można zastosować w odniesieniu do frekwencji części mowy oraz do określenia stopnia bogactwa leksykalnego i zrozumiałości (trudności percepcyjnej) tekstu.

PDF

Atsisiuntimai

Nėra atsisiuntimų.