Tiesa ir fenomenologinis suvokimas
Straipsnio tikslas yra pateikti fenomenologinį tiesos idėjos (alētheia) supratimą. Pasak M. Heideggerio, tiesa nėra apribota tradiciniu tiesos perteikimu, tokiu kaip koherentiškumas ar analogija. Kitaip tariant, tiesa nėra ribojama tinkamomis arba netinkamomis tam tikro kognityviosios patirties aspekto reprezentacijos formomis. Tiesa artimesnė suvokimo sąvokai, kalbančiai apie bendrąjį kelią, kur pasaulis yra atviras žmogaus supratimui.
Žinoma, toks požiūris reikalauja suskliausti subjekto-objekto padalijimą, kuris nuo Platono laikų yra už tradicinio metafizinio mąstymo ribų. Kitaip tariant, objektas nėra patirties atspirties taškas, bet gana pasyvus Pasaulio–Būties tipo recipientas. Fenomenologinis tiesos supratimo aiškinimas mus įpareigoja taip pat pažvelgti į kalbą ne reprezentatyviąja prasme, bet greičiau kaip į esminį būties žodyną, per kurį atsiskleidžiamas pasaulis. Kitaip tariant, kalba yra ne tik abstrakti ženklų sistema, pagrįsta F. de Saussure’o signifikatu–signifikantu. Tai yra ontologinė pozicija, iš kurios taško mes suvokiame pasaulį ir mūsų egzistavimą jame.
Prawda jako fenomenologiczny pejzaż percepcji
W głównej mierze artykuł skupia się na przedstawieniu istoty prawdy (alatheia) rozumianej z perspektywy typowo fenomenologicznej. Heidegger bowiem uważał, że istota prawdy nie powinna być ograniczana do rozumienia jej jako przynależności i zgodności, jak to tradycyjnie robiono. Innymi słowy, prawda nie powinna być ograniczona do odpowiednich lub też nieodpowiednich sposobów przedstawienia doświadczenia kognitywnego. W gruncie rzeczy pojęcie prawdy powinno być porównywane z istotą percepcji, w której mamy do czynienia z tym, jak świat odsłania się w ludzkim doświadczeniu. Przyjęta perspektywa zawiesza przeciwstawność podmiotowości i przedmiotowości, które stanowią podstawę myślenia metafizycznego już od czasów Platona. Inaczej mówiąc, podmiot nie jest zalążkiem doświadczenia, lecz biernym odbiorcą bycia-w-świecie – odnosząc się do terminologii Merleau-Ponty’ego – rozprzestrzeniającego się wokół niego. Fenomenologiczne ujęcie prawdy zobowiązuje nas jednocześnie do traktowania samej istoty języka w sposób nie symboliczny, to znaczy język nie tyle biernie odzwierciedla rzeczywistość, co poprzez wyistaczanie słowa odsłania cały świat. Inaczej rzecz ujmując, język nie stanowi jedynie abstrakcyjnego systemu znaków, opartego na relacji znaczonego i znaczącego (jak u Saussure’a), ale jest ontologicznym punktem wyjścia, z którego postrzegamy świat i nasze istnienie w świecie.
SŁOWA KLUCZOWE: Merleau-Ponty, Heidegger, język, odsłonięcie, prawda, zgodność, parousia, wolność, istota, percepcja, idea.