Ričardo Gavelio kūrybos perskaitymas lietuvių literatūroje vis dar išlieka problemiškas. Autoriaus romanų recepcija yra prieštaringa, balansuojanti tarp modernizmo ir postmodernizmo teorijų. Straipsnyje analizuojamas vienas reikšmingiausių Gavelio romanų – „Vilniaus pokeris“. Tyrimas pagrįstas prielaida, jog postmodernioji kūrinio kompozicija slepia modernistinę romano koncepciją. Straipsnio tikslas – aktualizuoti postmodernistinę-modernistinę „Vilniaus pokerio“ poetiką, išskirti ir analizuoti egzistencijos tipus romane. Postkolonialistinė sulaužyto žmogaus būtis tyrime priešinama su autentiškos egzistencijos siekiniu ir galimybe. Autentiškos būties sąvoka straipsnyje analizuojama, remiantis Martino Heideggerio, Söreno Kierkegaardo, Martino Buberio filosofija. Dialogiško pasakojimo samprata siejama su Michailo Bachtino įžvalgomis.
Darytina išvada, jog prasminė „Vilniaus pokerio“ kvintesencija yra modernistinė. Autentiškos būties siekinys romane yra dialogiškas, tačiau iki galo nerealizuotas. Siekiantysis tikrosios egzistencijos pasiklysta postmodernistiniame niekio žaidime.
Typy egzystencji w powieści Ričardasa Gavelisa Vilniaus pokeris
Odczytanie twórczości Ričardasa Gavelisa w literaturze litewskiej pozostaje kwestią problematyczną. Recepcja powieści tego autora jest pełna sprzeczności, balansuje między teoriami modernizmu i postmodernizmu. Niniejszy artykuł zawiera analizę jednej z najbardziej znaczących powieści Gavelisa – Vilniaus pokeris (Wileński poker). Badanie oparto na założeniu, że postmodernistyczna kompozycja utworu kryje w sobie modernistyczną koncepcję powieści. Celem artykułu jest aktualizacja postmodernistyczno-modernistycznej poetyki utworu oraz wyodrębnienie i analiza typów egzystencji występujących w powieści. Postkolonialny byt złamanego człowieka jest w badaniu przeciwstawiany dążeniu do egzystencji autentycznej i możliwością takiej egzystencji. Pojęcie bytu autentycznego jest w artykule analizowane w odniesieniu do filozofii Martina Heideggera, Sörena Kierkegaarda i Martina Bubera. Koncepcja dialogowości narracji nawiązuje do rozważań Michaiła Bachtina.
Nasuwa się wniosek, że dominanta znaczeniowa analizowanej powieści ma modernistyczną proweniencję. Dążenie do bytu autentycznego ma w powieści charakter dialogowy, lecz do końca niezrealizowany. Dążący do prawdziwej egzystencji gubią się w postmodernistycznej zabawie formą.
SŁOWA KLUCZOWE: egzystencjalizm, postmodernizm, postkolonializm, dekonstrukcja, byt autentyczny, dialogowość, monologowość, polifoniczność.