Dar apie baltus, gudus ir gotus
Straipsniai
Alvydas Butkus
Vytautas Magnus University, Lithuania
Stefano M. Lanza
Vytautas Magnus University, Lithuania
Publikuota 2012-04-25
https://doi.org/10.15388/Respectus.2012.26.15402
PDF (Anglų)

Reikšminiai žodžiai

gotai
gudai
Skandinavija
Statkutė de Rosales
Jordanas
Pretorijus
pseudoteorijos

Kaip cituoti

Butkus, A. and Lanza, S.M. (2012) “Dar apie baltus, gudus ir gotus”, Respectus Philologicus, 21(26), pp. 24–34. doi:10.15388/Respectus.2012.26.15402.

Santrauka

Straipsnyje vertinama Jūratės Statkutės de Rosales pateikta vėlyvosios Antikos geografo Jordano informacija apie gotus ir Skandzos salą jo darbe „De Getarum sive Gothorum origine et rebus gestis“. Šią salą autorė mėgina lokalizuoti ne kaip Skandinavijos pusiasalį, bet kaip Aistmarių pusiasalį, o pačius salos gyventojus gotus atitinkamai laiko baltų gentimi, ankstesnių tyrinėtojų esą nepagrįstai priskirtą germanams.
Patikrinus Jordano tekstus paaiškėjo, kad autorės interpretacija nepagrįsta dėl jos pačios ne visai tiksliai išverstų Jordano tekstų, taip pat dėl nutylėto tekstų tęsinio, kur Jordanas rašo apie salos šiaurinei daliai būdingą poliarinę dieną ir poliarinę naktį.
Gotų tapatinimas su gudais nepagrįstas fonetiškai, nes etnonimas ‘gudai’ lotyniškai būtų užrašytas ‘Gudi’ arba ‘Gudae’, bet ne ‘Gothi’.
Daroma išvada, kad Jordano aprašytoji Skandzos sala vis dėlto sietina su Skandinavijos pusiasaliu, o gotai buvo viena iš joje gyvenusių germanų genčių. Niekuo nepagrįstas yra ir autorės mėginimas lotynišką Žemaitijos pavadinimą ‘Samogitia’ aiškinti kaip „Žemąją Getiją“ ir taip susieti ją su gotais.

Raz jeszcze o pochodzeniu bałtów, gudai i gotów
W artykule poddano ocenie informacje na temat Gotów i wyspy Skandza, pochodzące z pracy starożytnego geografa i historyka Jordanesa De Getarum sive Gothorum origine et rebus gestis (O pochodzeniu i czynach Gotów) i wykorzystane przez litewską badaczkę emigracyjną J. Statkutė de Rosales w jej książce Europos šaknys ir mes, lietuviai (Korzenie Europy i my, Litwini). Wyspę tę autorka próbuje identyfikować nie jako Półwysep Skandynawski, a półwysep Zalewu Wiślanego, natomiast mieszkańców tej wyspy – Gotów – odpowiednio uważa za plemię bałtyckie, jej zdaniem niesłusznie zaliczane przez wcześniejszych badaczy do ludów germańskich.
Po dokonaniu filologicznej analizy tekstów Jordanesa okazało się, że interpretacja autorki jest nieuzasadniona, ponieważ cytowane przez badaczkę ustępy tekstu zostały przez nią przetłumaczone niezbyt dokładnie, ponadto J. Statkutė de Rosales przemilczała dalsze fragmenty zawierające kluczowe informacje, gdzie Jordanes pisze o charakterystycznym zjawisku występującym w północnej części wyspy, mianowicie o dniu polarnym i nocy polarnej.
Utożsamianie Gotów z gudai (etnonim, którym Litwini określali swoich południowo-wschodnich, niekiedy też południowo-zachodnich sąsiadów) jest nieuzasadnione fonetycznie, gdyż etnonim ten po łacinie przybrałby formę gudi lub gudae, ale nie gothi.
Z powyższych rozważań można wyciągnąć wniosek, że opisaną przez Jordanesa wyspę Skandza należy jednak wiązać z Półwyspem Skandynawskim, Goci zaś byli jednym z zamieszkujących go plemion germańskich.
Niczym nieuzasadniona jest też próba tłumaczenia łacińskiej nazwy Żmudzi (Samogitia) jako „Dolnej Getii” i takim sposobem związania jej z Gotami.
SŁOWA KLUCZOWE: Goci, gudai, Skandynawia, Statkutė de Rosales, Jordanes, Prätorius, pseudoteorie.

PDF (Anglų)

Atsisiuntimai

Nėra atsisiuntimų.

Skaitomiausi šio autoriaus(ų) straipsniai

1 2 3 4 5 > >>