Artykuł stara się uchwycić ontyczną zasadę konstrukcyjną występująca w zjawisku korespondencji sztuk. Pokrewieństwo sztuk zazwyczaj interpretuje się jako funkcjonalne, autorka zaś uważa, że ma ono charakter bytowy i wynika z istnienia wspólnego ontologicznego odniesienia wszystkich naturalnych przejawów życia człowieka, a więc i owoców jego pracy twórczej. Doświadczalna znajomość tej metafizycznej prawdy, jak twierdzi kompozytor synestetyk Olivier Messiaen, dostępna jest niewielu ludziom, a tym bardziej nielicznym artystom. Do ich grona należał litewski muzyk i malarz Mikołaj Konstanty Čiurlionis. Głównym argumentem artykułu, wywiedzionym z rozważań na temat ontologii dzieła sztuki, jest przesłanka, że to element rytmu może stanowić podstawę rozważań o pokrewieństwie sztuk, na co wskazywał także francuski fenomenolog Mikel Dufrenne (Dufrenne 1992, s. 323–324).
Autorka uważa, że wszystkie estetyki organiczne (Tatarkiewicz 1985, s. 84), a więc takie, które głoszą zależność praw sztuki od praw natury, stanowią dowód na istnienie wspólnej podstawy ontycznej świata, logosu, będącego czymś wspólnym i inherentnym dla naturalnych i stworzonych przejawów bytu. Malarska i muzyczna synestetyczna twórczość Čiurlionisa stanowi punkt odniesienia dla dowodzenia tych metafizycznych przesłanek na gruncie ontologii dzieła sztuki.
Gamtos ritmai ir kultūra M. K. Čiurlionio kūryboje
Straipsnyje siekiama perteikti ontologinį konstrukcinį principą, žinomą menų sintezės srities tyrinėtojų. Menų panašumas, atitikimas (correspondances des artes) dažnai yra laikomas funkciniu, tačiau straipsnio autorė mano, kad jis yra taip pat ir ontinio pobūdžio. Tai žmogaus viso gyvenimo, vadinasi ir kūrybos, natūralių reiškinių bendrosios ontologinės referencijos rezultatas. Šią ekspermentinę metafizinę tiesą, pasak kompozitoriaus Olivierio Messiaeno, suvokia tik labai nedaugelis, o menininkai net rečiau nei kiti. Mikalojus Konstantinas Čiurlionis, lietuvių kompozitorius ir tapytojas, buvo vienas iš nedaugelio. Pagrindinis straipsnio argumentas yra prielaida, kad ritmas gali tapti diskusijos pagrindu, leidžiančiu gilintis į menų panašumo, atitikmenų (correspondances des artes) prigimtį. Šią sritį savo darbuose tyrė ir prancūzas Mikelis Dufrenne’as (1992, p. 323–324).
Autorė siekia įrodyti, kad visi vadinamieji „organiški“ estetai (Tatarkiewicz 1985, p. 84), teigiantys, kad kūrybos proceso dėsniai priklauso nuo gamtos dėsnių, atskleidžia paprasto ir bendrojo ontinio pasaulio pagrindo egzistavimą. Tai ženklai, būdingi tiek visiems gamtos, tiek ir sukurtiems ontologiniams reiškiniams. Straipsnio tyrimo laukas – sinesteziniai vaizdiniai ir muzikiniai Mikalojaus Konstantino Čiurlionio kūriniai.
REIKŠMINIAI ŽODŽIAI: sinestezija, correspondances des artes, mimezė, natura naturata, natura naturans, ritmas, arché, gamta-kultūra, kūrybinis procesas, estetinė patirtis.