On the Vowel Epenthesis and Epithesis in Turkish Texts in the Manuscripts of Lithuanian Tatars

Santrauka

Bir kelimenin asıl biçiminde bulunmayan bir ünlünün çeşitli sebeplerle o kelimeye ilave edilmesine ünlü türemesi adı verilir. Morfolojik bir nedeni olmayan ve genellikle söyleyişi kolaylaştırmayı amaçlayan ünlü türemesinin söz başı, söz içi ve söz sonunda olmak üzere üç türü vardır. Türkçede söz içi ve söz sonu ünlü türemesinin nedenlerinden birisi, Türkçenin hece yapısına uymayan alıntı sözlerde söyleyiş zorluğunu ortadan kaldırmak ve alıntı sözleri Türkçenin hece yapısına uygun duruma getirmektir. Türkçede söz içinde ünlü türemesi özellikle alıntı kelimelerde yaygın olarak görülür. Söz sonunda ünlü türemesi ise söz içinde ünlü türemesi kadar yaygın değildir.

Litvanya Tatarlarına ait el yazmalarında bulunan Türkçe metinlerde söz sonunda ünlü türemesi örneklerinin daha yaygın olduğu görülmektedir. Özellikle kitab türündeki el yazmaları içinde yer alan Eski Anadolu Türkçesi dönemine ait miraç metni ve bazı şiirler bu konuda önümüze zengin bir malzeme sunmaktadır. Bu çalışmada, Litvanya Tatarlarına ait el yazmalarında bulunan Türkçe metinlerde görülen söz içi ve söz sonu ünlü türemesi olayları incelenecek ve söz sonu ünlü türemesinin bu metinlerde daha fazla görülmesinin sebepleri tartışılacaktır.