Mieszana odmiana językowa jako sposób na wielojęzyczność i wieloetniczność pogranicza (na przykładzie Śląska Cieszyńskiego w Republice Czeskiej)

Santrauka

Referat odnosi się do sytuacji językowej na pograniczu czesko-polskim, konkretnie na tzw. Zaolziu, czyli w czeskiej części śląska Cieszyńskiego. Region ten zamieszkuje autochtoniczna ludność narodowości czeskiej i polskiej. Autorka pokrótce przedstawia Zaolzie od strony geograficznej, społecznej, politycznej (pod względem przynależności państwowej i tożsamości narodowej jego mieszkańców), po czym przedstawia istotne tematy tożsamości kulturowej i językowej miejscowej wspólnoty polskiej. Obok czeskiego języka większościowego i kulturalnej odmiany polszczyzny używanej w polskich szkołach mniejszościowych istotnym elementem komunikacji lokalnej jest gwara cieszyńska. Ze względu na specyficzne uwarunkowania polityczne i społeczne terenu w środowisku tym wykreowała się ponadetniczna odmiana mówiona zwana po naszymu, która niweluje różnice pomiędzy używanymi tu kodami językowymi oraz łagodzi stosunki interetniczne. Analiza mówionego języka mieszanego po naszymu przeprowadzona na obszernych fragmentach autentycznych wypowiedzi Polaków z Zaolzia w podcaście „O naszych po naszymu” pozwala na wysunięcie kilku istotnych wniosków: mowa po naszymu nie ma jednoznacznej normy, co nie znaczy, że jest wynikiem przypadkowego mieszania języków; zawiera mnóstwo bohemizmów leksykalnych (podczas gdy wyrazów zapożyczonych z polszczyzny ogólnej jest minimum); jej bazą dźwiękową i fleksyjną jest polska gwara zachodniocieszyńska; mówiący po naszymu mają świadomość niepoprawności swoich wypowiedzi w sensie ich nieprzystawalności do polskiego języka ogólnego.