Fundamentalizm językowy
Straipsniai
Marek Ruszkowski
Jan Kochanowski University in Kielce, Poland
Publikuota 2016-04-25
https://doi.org/10.15388/RESPECTUS.2016.29.34.01
PDF (Anglų)

Reikšminiai žodžiai

fundamentalizm
racjonalizm
postawy wobec języka

Kaip cituoti

Ruszkowski, M. (2016) “Fundamentalizm językowy”, Respectus Philologicus, 29(34), pp. 9–17. doi:10.15388/RESPECTUS.2016.29.34.01.

Santrauka

„Człowiek jest nie tyle zwierzęciem racjonalnym, ile raczej zwierzęciem ideologicznym”. Karl Popper 

„Prawda, którą żyję, jest prawdą tylko dzięki temu, że się z nią utożsamiam”. Karl Jaspers

„Człowiek z powodu słabości intelektu i braku prawości moralnej jest zmuszony do wybierania rozwiązań skrajnych”. Stefan Swieżawski

Artykuł jest poświęcony analizie ortodoksyjnych postaw wobec języka, które można określić jako fundamentalistyczne. Termin „fundamentalizm” został użyty po raz pierwszy w 1910 roku w Stanach Zjednoczonych na określenie amerykańskich protestantów, którzy rozumieli Biblię dosłownie i odrzucali teorię ewolucji. Jednak na gruncie polskim jest pojęciem stosunkowo nowym. Nie notują go słowniki języka polskiego aż do początku lat 90. XX wieku. Rzeczownik „fundamentalizm” prawdopodobnie po raz pierwszy pojawia się w suplemencie do „Słownika języka polskiego” pod redakcją Mieczysława Szymczaka. Postawy fundamentalistyczne wobec języka charakteryzują się nieracjonalnym, radykalnym, wyłącznie emocjonalnym stosunkiem do zjawisk językowych. Zjawiska te nie są rozpatrywane sine ira et studio, a autorzy werdyktów normatywnych nie mają wystarczającej wiedzy językoznawczej. Należy tu zaliczyć postawy purystyczne (nacjonalistyczne, tradycjonalistyczne, egocentryczne, elitarne) oraz perfekcjonizm i logizowanie w języku. O ile emocjonalny i bardzo subiektywny stosunek do zjawisk językowych można częściowo usprawiedliwić, jeśli dotyczy on przeciętnych użytkowników polszczyzny, o tyle trudno tak postąpić w odniesieniu do językoznawców. Zadaniem każdej nauki (w tym językoznawstwa) jest racjonalne poznawanie i opisywanie rzeczywistości, a językoznawcy powinni dążyć do wypracowania logicznie ścisłych i metodologicznie uzasadnionych sądów na temat języka.

PDF (Anglų)

Atsisiuntimai

Nėra atsisiuntimų.