Obrazy jako przedmioty badań analizy dyskursywnej: analiza dwóch obrazów w postaci studium przypadku
Celem artykułu jest analiza obrazów jako tekstów oraz dogłębne spojrzenie na obrazy z różnych perspektyw, aby zrozumieć istotę przekazywanych treści przez dzieła sztuki. Obydwa analizowane obrazy zostały stworzone przez polskiego artystę i prezentują okres stanu wojennego w Polsce (1981–1983). Artykuł zawiera opis wydarzeń społeczno-politycznych przed wprowadzeniem stanu wojennego w komunistycznej Polsce oraz w trakcie jego trwania celem przybliżenia realiów życia tego okresu. Analiza obrazów została przedstawiona w postaci studium przypadku, indywidualnie dla każdego dzieła sztuki z zastosowaniem kategorii dyskursywnych, a w szczególności kategorii koloru, linii, postaci, położenia, opozycji oraz intertekstualności. W trakcie analizy można zaobserwować, że każda kategoria wzbogaca rekonstrukcję treści obrazów. Ustalono, że w analizowanych obrazach kolor ma swoją symbolikę, wartość emocjonalną, asocjacyjną oraz ekspresyjną. Omówiono rodzaje linii, które nie tylko rozgraniczają kształty, ale są też wyrazem ekspresji. Postacie z analizowanych obrazów należą do różnych realności: świata nierzeczywistego (niecodzienne zwierzęta) i świata rzeczywistego (postaci trzech mężczyzn). Interpretacja ukazanego w obrazie świata nierzeczywistego polega na rozpoznaniu i rozszyfrowaniu artystycznej wizji malarza. Ten obraz pobudza wyobraźnię, zaciekawia i fascynuje. Rekonstrukcji treści obrazu Kopalnia Wujek dokonuje się w oparciu o fakty historyczne. Bez znajomości realiów stanu wojennego interpretacja obrazu Kopalnia Wujek jest możliwa, jednakże byłaby niepełna. Kategoria intertekstualności dowodzi, że istnieją różne wersje tych samych tematów omówionych w analizowanych dziełach, a podejmowanych przez innych twórców z wielu dyscyplin naukowych. Oba obrazy mają tytuły o charakterze informacyjnym i wskazują na źródło inspiracji. Autor tego artykułu podsumowuje, że obrazy traktowane jako teksty dostarczają odbiorcy liczne treści.
Paveikslai kaip diskurso analizės objektai: dvi atvejo analizės
Straipsnio tikslas – analizuoti paveikslus kaip tekstus, vizualiai juos nagrinėti iš skirtingų taškų, siekiant suvokti jų siunčiamą žinią auditorijai. Abu nagrinėjami paveikslai, vaizduojantys karinę padėtį Lenkijoje (1981–1983), nutapyti lenkų dailininko Marshallo Law. Straipsnyje aprašomi socialiniai ir politiniai įvykiai prieš įvedant karinę padėtį ir šio laikotarpio metu, vykę komunistinėje Lenkijoje. Pasirinkta paveikslų analizės forma – atvejo analizė – pritraukia tam tikras diskurso kategorijas: spalvos, linijos, būdo, dispozicijos, opozicijos, kitas intertekstualumo kategorijas. Kiekviena minėta kategorija praturtina paveikslų turinio rekonstrukcijos procesą. Analizuojamų paveikslų spalva simbolinė. Ji suteikia emocinę vertę, perteikia asociacijų įvairovę ir yra ekspresyvi savo forma.
Sakoma, kad linijų tipų įvairovė pasitelkiama ne tik konstruoti formą, bet ir išreikšti emocijas. Personažai, vaizduojami paveiksluose, priklauso skirtingiems pasauliams: nerealiajam (neįprasti gyvūnai) ir realiajam (trijų vyrų figūros). Nerealiojo pasaulio rekonstrukcija grindžiama tapytojo meninės vizijos identifikavimu ir atkodavimu. Šis paveikslas kursto vaizduotę ir žavi žiūrovą. Paveikslo turinio rekonstrukciją veikia tam tikri istoriniai faktai.
Intertekstualumo kategorija įrodo, kad ir kiti tapytojai bei dailininkai buvo susidūrę su tomis pačiomis straipsnyje analizuojamų paveikslų idėjomis. Abiejų paveikslų pavadinimai yra informatyvūs ir asociatyvūs. Straipsnio autorė daro išvadą, kad paveikslai, laikomi tekstais, perteikia auditorijai itin daug idėjų ir turiningų pranešimų.
REIKŠMINIAI ŽODŽIAI: tapyba kaip diskursas, pasaulio diskurso paveikslas, komunikanto reakcijos diskurso paveikslas, rekonstrukcija, suvokimo diskurso perspektyvos.